مصالح

روی هر طول لوله، هر قطعه از فیتینگ های لوله کشی و هر یک از لوازم بهداشتی باید نام یا مارک سازنده، به طور برجسته، با مهر پاک نشدنی نقش شده باشد. تعیین علامت برای جنس لوله به سازنده بستگی دارد. اگر هیچ استانداری وجود نداشته باشد یا استاندارد، مشخص کردن جنس لوله را الزامی نکرده باشد، همچنان شناسایی سازنده توسط شماره الزامی است.

مصالحی که در تاسیسات بهداشتی ساختمان به کار می رود باید طبق دستورالعملی نصب شود که در استاندارد هر یک داده شده است.

درصورتی که دستورالعمل از استاندارد در دست نباشد، نصب هر یک از مصالح باید با رعایت راهنمای کارخانه سازنده صورت گیرد.

درصورتی که دستورالعمل استاندارد یا توصیه های کارخانه سازنده هر یک از مصالح با الزامات مندرج در این مبحث از مقررات ملی ساختمان مطابقت نداشته باشد، نصب هر یک از مصالح، باید طبق الزامات این مبحث صورت گیرد.

نصب اجزاء سیستم لوله کشی باید مطابق الزامات استاندارد مرجع آن انجام شود. درصورتی که استاندارد خاصی وجود نداشته باشد، دستورالعمل های سازنده باید اجرا گردد. برای مثال، از آنجا که استانداردهای کمی برای نصب شیرها وجود دارد، در مورد آن ها باید از دستورالعمل های سازنده استفاده شود.

لوله فیتینگ و دیگر اجزای لوله کشی غیر فلزی باید گواهی آزمایش و مطابقت آن با استانداردهای مراجع صلاحیت دار بهداشتی را داشته باشد.

لوله غیرفلزی و اجزاء و اتصالات مربوط به آن ها شامل حلال ها، پرایمرها، روان سازها و نوارهای آب بندی به کار رفته در سیستم های لوله کشی، باید آزمایش شده و دارای تاییدیه مطابقت با استانداردهای مراجع صلاحیت دار بهداشتی باشند. این نکته شبکه توزیع آب، لوله کشی و اتصالات سیستم فاضلاب و اجزای سیستم لوله کشی پلاستیکی را دربر می گیرد ولی به لوله ها، اتصالات، شیرها، مواد اتصالی، واشرها و ضمائم محدود نمی شود. به علاوه، لوله ها، وصاله ها و دیگر اجزای لوله کشی غیر فلزی، که در لوله کشی آب مصرفی ساختمان به کار می رود، باید گواهی مراجع صلاحیت دار بهداشتی را برای استفاده در سامانه توزیع آب آشامیدنی داشته باشند. این بخش برای اجزایی که فقط شامل قطعات پلاستیکی است ماننده شیرهای برنجی با بدنه پلاستیکی یا برای اتصالات وسایل بهداشتی مانند شیرهای قطع و وصل وسایل بهداشتی بکار نمی رود.

انواع شیرها

شیرها

انواع شیر

1.     شیر تعادل

وظیفه: برقراری تعادل، قطع (خودکار یا دستی)

شیری که به طور خاص برای متعادل کردن سیستم طراحی شده است.

2.     شیر توپی، با دریچه کامل قطع و وصل

وظیفه: قطع کردن جریان

این شیر دارای یک قطعه آب بند داخلی کروی شکل است که با باز و بسته شدن چرخشی، اجازه می دهد سیال جریان پیدا کند یا متوقف شود. شیرتوپی با چرخش 90 درجه (ربع دایره) از حالت کاملا بسته به حالت کاملا باز تغییر حالت می دهد. قطر سوراخی که در قطعه آب بند کروی وجود دارد هم اندازه با قطر لوله یا نزدیک به آن است.

3.     شیر توپی، (با دریچه کاهنده)

وظیفه: برقراری تعادل، قطع

این شیر دارای یک قطعه آب بند داخلی کروی شکل است که با باز و بسته شدن چرخشی، سیال را به جریان می اندازد یا مانع جریان آن می شود. شیر توپی با چرخش 90 درجه (ربع دایره) از حالت کاملا باز تغییر می کند. قطر سوراخی که در قطعه آب بند کروی وجود دارد کوچک تر از قطره لوله است.

4.     شیر پروانه ای

وظیفه: برقراری تعادل، قطع

این شیر دارای یک قطعه آب بند داخلی صفحه ای شکل است و با باز و بسته شدن چرخشی، سیال را به جریان می اندازد یا مانع جریان آن می شود. شیر پروانه ای با چرخش 90 درجه ای (ربع دایره) از حالت کاملا بسته به حالت کاملا باز تغییر می کند.

5.     شیر یک طرفه (خودکار)

وظیفه: کنترل جهت جریان

این شیر با جریان یافتن سیال تنها در یک جهت باز می شود؛ برای جلوگیری از جریان سیال در جهت مخالف به طور خودکار بسته می شود و در انواع کروی صفحه ای، گلویی، پیستونی، قطع کن و لولایی وجود دارد.

6.     شیر کشویی (صفحه ای)

وظیفه: قطع

این شیر دارای یک قطعه آب بند داخلی دروازه ای یا گوه ای شکل است که روی محوز عمود بر جهت جریان قرار دارد و به بالا و پایین حرکت می کند.

این شیر در سیستم های لوله کشی هیدرونیک امروزه منسوخ شده است و شیرهای پروانه ای و توپی جایگزین آن شده اند.

7.     شیر گلویی

وظیفه: تنظیم جریان

این شیر دارای یک صفحه یا کلاهک سوراخ گیر است که روی محور عمود بر نشیمنگاه شیر قرار دارد و به بالا و پایین حرکت می کند.

8.     شیر سماوری

وظیفه: قطع، برقراری تعادل

این شیر دارای یک قطعه آب بند داخلی مخروطی یا استوانه ای شکل است که با باز و بسته شدن چرخشی، سیال را به جریان می اندازد یا مانع جریان آن می شود. شیر سماوری با چرخش 90 درجه (ربع دایره) از حالت کاملا بسته به حالت کاملا باز تغییر می کند.

9.     شیرهای کنترل قطعه ای مکانیکی هستند که برای تنظیم جریان بخار، آب، گاز و سیالات دیگر به کار می روند.

الف) شیر دوراهه

استفاده جهت کنترل دما، تنظیم دبی با تجهیزات کنترل شونده، سیستم جریان متغیر.

ب) شیر سه راهه مخلوط کننده

استفاده جهت کنترل دما، تنظیم دبی با تجهیزات کنترل شوند، سیستم جریان پایدار، دو جریان ورودی و یک جریان خروجی.

پ) شیر سه راهه منحرف کننده

جهت تغییر مسیر جریان به کار می رود و معمولا قادر به تنظیم دبی نیست. یک جریان ورودی و دو جریان خروجی.

ت) شیرهای کنترل سریع

با حرکت درصد کمی از دستگیره شیر، دهانه آزاد عریضی در مسیر جریان ایجاد می شود. بنابراین به محض باز شدن شیر، جریانی با حداکثر میزان ممکن ایجاد می شود.

ث) شیرهای کنترل خطی

میزان دهانه آزاد ایجاد شده در این شیرها ارتباط مستقیمی با میزان حرکت دستگیره شیر دارد. به عبارتی میان دبی سیال و بازشدگی شیر نسبی مستقیم وجود دارد.

ج) شیرهای کنترل خطی

با حرکت دستگیره شیر با فواصل یکسان، دهانه آزاد با درصدهای یکسان باز می شود. به این معنی که چرخش دستگیره شیر به یک میزان، جریان را با نسبتی برابر به حالت قبل افزایش می دهد (رایج ترین شیر کنترل در تاسیسات گرمایش، سرمایش و تهویه مطبوع).

چ) شیرهای کنترل معمولا از خط لوله کوچک تر هستند. مگر اینکه از نوع دو وضعیتی (باز/بسته) باشند.

ح) به طور معمول اندازه شیرهای کنترل باید به میزانی باشد که بتوانند 20 تا 60 درصد از افت فشار کل سیستم را تامین کنند.

1. شیرهای سیستم های آبی باید با افت فشاری معادل 2 تا 3 برابر افت فشار تجهیزات کنترل شونده انتخاب شوند.

یا

اندازه شیرهای کنترل سیستم های آبی جریان پایدار باید به میزانی باشد که 25 درصد افت فشار کل سیستم را تامین کنند.

یا

اندازه شیرهای کنترل سیستم های آبی جریان متغیر باید به میزانی باشد که 10 درصد افت فشار کل سیستم یا 50 درصد فشار موجود کل سیستم را تامین کنند.

2. شیرهای کنترل بخار باید با افت فشاری معادل با 75 درصد فشار بخار ورودی انتخاب شوند.

10.  شیرهای با کاربری ویژه

الف) شیرهای سه منظوره: کنترل ترکیب سیالات، متعادل سازی و قطع.

ب) شیرهای یک طرفه: از آلودگی سیستم آب مصرفی جلوگیری می کنند. برای تجهیزات گرمایشی، سرمایشی و تهویه مطبوع از شیرهای خلا شکن کم فشار استفاده کنید.

11.  الزامی در هم اندازه بودن شیرهای متعادل سازی جریان با خط لوله وجود ندارد. شیرهای متعادل سازی باید براساس میانگین بازه تنظیمی خود انتخاب شوند.

شرکت نگار آسیا

شرکت نگار آسیا (سهامی خاص) تاسیس سال 1386 تولید کننده لوله و اتصالات با مارک تجاری ایزودریپ تامین کننده کالاهای تاسیساتی پروژه عمرانی و لوله های فشارقوی خطوط انتقال آب و گاز و فاضلاب و طرح های سامانه های نوین آبیاری.